گزارش نشست کمیته راهبردی همایش ادبیات معاصر الجزایر

جلسه کمیته راهبردی همایش ادبیات معاصر الجزایر در ساعت 9 صبح روز چهارشنبه 4/4/93 با حضور اعضای کمیته علمی و اجرایی همایش، اعضای انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی و نمایندگانی از سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، شورای شهر تهران و مرکز ملی جهانی شدن در محل دبیرخانۀ همایش ادبیات معاصر عرب برگزار شد.

 

ابتدا دکتر شکوه حسینی، دبیر اجرایی همایش و استادیار گروه عربی دانشگاه شهید بهشتی، به معرفی پروژۀ همایش "ادبیات معاصر عرب" پرداخت و توضیح داد که این پروژه به همت گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید بهشتی در سه فاز و هفت مرحله برگزار خواهد شد. این مراحل عبارت‌اند از:

 

1. منطقۀ شمال آفریقا:

    • الجزایر

    • سودان، تونس، مغرب، موریتانی

    • مصر

2. منطقۀ حاشیۀ دریای مدیترانه (بلاد الشام)

    • سوریه و لبنان

    • اردن و فلسطین

    • عراق

3. منطقۀ حاشیۀ جنوبی خلیج فارس

   • عربستان، کویت، یمن، بحرین، قطر، عمان، امارات

 

وی افزود، قرار است در 14 مهر 1393 اولین مرحلۀ این سلسله همایش‌ها دربارۀ "ادبیات معاصر الجزایر" برگزار شود. محورهای این همایش عبارت‌اند از:

 

1. استعمار و پس از استعمار

    • انقلاب و مقاومت در ادبیات الجزایر

    • بازتاب استعمار در ادبیات الجزایر

    • علل گرایش نویسندگان الجزایری به نوشتن به زبان استعمارگر

2. جایگاه ادبیات الجزایر در جهان عرب

3. ادبیات الجزایر در آیینۀ نقد ادبی

4. رویکرد تطبیقی به ادبیات الجزایر

    • ادبیات الجزایر وادبیات عربی

    • ادبیات الجزایر و ادبیات غرب

    • ادبیات الجزایر و ادبیات فارسی

    • ادبیات الجزایر و هنرهای تجسمی

    • ادبیات الجزایر و سینما

    • سیمای دیگری در ادبیات الجزایر

    • سیمای الجزایری در ادبیات جهان

5. الجزایر و جنبش‌های اخیر عربی

6. ادبیات مهاجرت الجزایر

 

در ادامه، دبیر اجرایی همایش به توضیح فعالیت‌های مقدماتی همایش و نشست‌هایی پرداخت که تاکنون پیرامون شناسایی ادبیات و فرهنگ الجزایر از سوی گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید بهشتی صورت گرفته است. 

 

دکتر حسینی همچنین به جلسات ویژه‌ای که قرار است در خلال همایش یا به صورت برنامه‌های جانبی و یا کارگاه آموزشی برگزار گردد، اشاره نمود که عبارت‌اند از:

 

- نشست ویژه ادبیات و زبان و جهانی شدن

- بزرگداشت رمان نویس مشهور الجزایری، واسینی الأعرج

- کارگاه آموزشی نشانه شناسی

- برپایی هفتۀ فرهنگی الجزایر

- نمایشگاه کتاب تخصصی ادبیات معاصر الجزایر

- نمایشگاه صنایع دستی ایران

 

سپس دکتر رسولی، دبیر علمی همایش و دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه شهید بهشتی، دربارۀ ضرورت پرداختن به ادبیات معاصر کشورهای عربی و به ویژه الجزایر اشاره نمود. وی افزون بر جنبۀ ادبی همایش، ارتباط با سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی کشور را برای پربارتر کردن جنبۀ فرهنگی این نشست‌ها ضروری دانست و این جلسه را نتیجه ارتباطاتی دانست که در خلال این مدت از سوی دبیرخانۀ همایش با این سازمان‌ها صورت گرفته است.

 

دکتر رسولی در ادامه افزود که به دلیل اهمیت این همایش در سطح بین‌المللی، ریاست دانشگاه، جناب دکتر طهرانچی، ریاست این همایش را به عهده گرفته‌اند و از نزدیک و به طور ویژه جریانات همایش را دنبال می‌کنند.

 

دبیر علمی همایش علت برپایی این جلسه را استفاده از ظرفیت‌های موجود در سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی کشور دانست تا این گونه برنامه‌ها با بالاترین کیفیت برگزار گردد. وی افزود: اگرچه دانشگاه شهید بهشتی دانشگاه بزرگی است و این استعداد را دارد که کارهای بزرگی را انجام دهد، اما به هر صورت کمک فکری و معنوی ضرورت انجام هر کاری است و مشارکت‌های جمعی باعث می‌شود که این کار در سطح بهتری انجام شود.

 

وی افزود: در خصوص سازمان‌های مختلف، با سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در سطح ریاست سازمان و ریاست‌ دانشگاه توافق‌های همکاری در سطح کلان صورت گرفته و در ذیل آن برگزاری همایش الجزایر هم آمده است و در هفتۀ آینده نیز جلسه‌ای در این زمینه برگزار خواهد شد. در ارتباط با دیگر سازمان‌ها هم ما آمادۀ هرگونه همکاری هستیم.

 

دکتر رسولی خاطرنشان ساخت که هدفْ برگزاری یک کار خوب است و این کار خوب به نام کشور تمام خواهد شد. هر سازمانی که بتواند در قالب شرایط و وظایف خود با ما همکاری کند در شمار همکاران و حمایت‌کنندگان این همایش خواهد آمد.

 

پس از آن، دکتر حسینی سایت دو زبانۀ همایش (cal.sbu.ac.ir) را معرف نمود و گزارشی دربارۀ تعداد چکیده‌های دریافت شده از سوی پژوهشگران و استادان ایرانی و خارجی به حاضران ارائه داد. وی گفت تا کنون بیش از 80 مقاله فارسی و عربی به ما رسیده است که 10 مقاله از سوی شرکت کنندگان عرب بوده است.

 

دکتر حسینی به فعالیت‌های کمیتۀ علمی و زحمات ویژۀ دکتر مشکین فام در زمینۀ داوری چکیده‌ها و ارسال نتیجۀ داوری به نویسندگان مقالات اشاره کرد که با دقت و وسواس ویژه‌ای در جهت پوشش دادن تمامی محورهای مطرح شده در همایش صورت گرفته است.

 

در ادامه، دکتر شکوه حسینی به تماس تلفنی روز گذشتۀ جناب محمدی، سفیر محترم ایران در الجزایر اشاره کرد که بسیار پرمحتوا و امیدبخش بوده است. تشکر ویژۀ جناب سفیر از مسئولان دانشگاه، حسن انتخاب الجزایر به عنوان اولین کشوری که در این سلسله همایش‌ها مورد توجه قرار گرفته است، ویژگی‌های الجزایر به لحاظ ارتباط خاصی که با ایران دارد و امسال هم پنجاهمین سال روابط سیاسی دو کشور است، معرفی نهادهای فرهنگی الجزایر نظیر مرکز عربی زبان‌ها و بنیاد فرهنگی یاسف سعدی و سفارش مقاله در محور ارتباط ادبیات به هنرهای تجسمی و سینما از جمله مواردی بود که از سوی سفیر محترم ایران در الجزایر در این گفت‌وگوی تلفنی مطرح شده بود.

 

پس از آن، دکتر میرزایی، استاد گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه رازی همدان و رئیس انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی ، به عنوان همکار برگزاری همایش به معرفی این انجمن و اقداماتی که در مسیر گسترش ارتباط میان زبان فارسی و عربی انجام داده، اشاره کرد و برگزاری چنین همایشی را تقویت‌کنندۀ روابط ایران با کشورهای عربی، به ویژه کشورهای شمال آفریقا دانست و از دست‌اندرکاران همایش تشکر نمود و این اقدام را آغاز راهی طولانی در جهت ایجاد ارتباط با کشورهای عربی منطقه قلمداد کرد. 

 

سپس دکتر ابویسانی، مسئول کمیتۀ آموزش انجمن و دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه خوارزمی ، ضمن تشکر از تلاش‌های صورت گرفته به تجربۀ شرکت خود در همایشی در الجزایر اشاره نمود و اینکه پذیرایی آنها بسیار فاخر و درخور توجه بوده است و ضرورت دارد که ما نیز میزبانی شایسته‌ای از میهمانان الجزایری داشته باشیم.

 

وی به نکتۀ ظریفی در زمینۀ زبان عربی در کشور الجزایر اشاره نمود که به علت تحمل 130 سال استعمار فرانسه تا حد زیادی اصالت زبانی خود را از دست داده است و این اقدام جمهوری اسلامی ایران در جهت تقویت زبان عربی به عنوان زبان ملی و واقعی این کشور می‌تواند مورد توجه ویژه‌ای از سوی آنها قرار گیرد.

 

دکتر ابویسانی پیشنهاد داد که برای اینکه تمامی شرکت کنندگان بتوانند مقاله‌های خود را ارائه دهند، بهتر است همایش در قالب جلسات تخصصی متعدد تشکیل شود تا تمامی مقالات پذیرفته شده شانس ارائه را داشته باشند. ایشان هم‌چنین از کمیتۀ اجرایی همایش خواست که مقالات پذیرفته شده دست کم به صورت نرم‌افزاری منتشر گردد.

 

دکتر رسولی در ادامه این پیشنهاد ابراز داشت که برای میزبانی بهینه از میهمانان خارجی ضرورت دارد که سازمان‌های فرهنگی در این زمینه از دانشگاه حمایت کنند. دکتر حسینی هم برای تکمیل پیشنهاد‌های مطرح شده اشاره کرد که قرار است جلسۀ ویژه‌ای با همکاران گروه فرانسه به زبان فرانسه برگزار گردد و نیز مقالات برگزیده در شمارۀ ویژۀ مجلۀ علمی- پژوهشی گروه عربی دانشگاه شهید بهشتی پس از تأیید هیأت تحریریۀ این مجله به چاپ خواهد رسید.

اقدام ویژۀ دیگری که دبیر اجرایی همایش به آن اشاره نمود، ترجمۀ مکتوب مقالات فارسی و عربی و انتشار آن در هنگام برگزاری همایش است تا کلیۀ شرکت‌کنندگان بتوانند در جریان تمامی مسائل علمی و ادبی جلسات همایش قرار گیرند. هم‌چنین، ترجمۀ مجموعه‌ای از جریان‌های ادبی فارسی معاصر به زبان عربی از اقدامات دیگری است که در جریان برگزاری این همایش صورت خواهد گرفت.

 

دکتر حسینی همچنین به پروژۀ برگزاری نمایشگاه تخصصی کتاب در کنار همایش و قول شفاهی سفیر محترم جمهوری اسلامی ایران در الجزایر در خصوص برگزاری این نمایشگاه اشاره نمود و اینکه در صورت ارائه سفارش از سوی کتابخانه‌های دانشگاه‌ها می‌توان با اطمینان بیشتری از

 

طرف الجزایری دعوت نمود که کتاب‌های خود را در این نمایشگاه به معرض نمایش و فروش بگذارند.

 

از دیگر مسائل مهمی که در این زمینه به آن اشاره شد، سرمایۀ انسانی تخصصی و نیروهای جوانی است که دانشگاه در اختیار دارد که می‌توانند با ابتکارات خود و با استفاده از فناوری‌های روز و تولید پروژه‌های علمی و تحقیقاتی به غنای چنین سمینارها و کنفرانس‌هایی بیفزایند. این ظرفیت‌های علمی می‌تواند حلقۀ مفقوده میان مراکز دانشگاهی و نهادهای فرهنگی کشور را پر کند.

 

در ادامۀ برنامه، نمایندگان حاضر از سازمان‌های فرهنگی کشور سخن گفتند. آقای بیک‌زاده، نمایندۀ دکتر شجاع‌پوریان، عضو شورای شهر تهران به لزوم شناساندن فرهنگ و ادب فارسی به غیر ایرانیان و متقابلا معرفی فرهنگ و ادب عربی به ایرانیان از رهگذر برگزاری چنین همایش‌هایی اشاره نمود. وی گفت: سطح و کیفیت کمک‌های شورای شهر عمدتا مربوط به امکانات این شورا در حمایت از همایش و نیز انتظارات دست‌اندرکاران برگزاری همایش از سازمان‌هایی است که می‌‌توانند از این اقدام حمایت کنند. شورای شهر می‌تواند این قول را بدهد که در سطح استفاده از امکانات شهری از این همایش حمایت نماید.

 

آقای معصومی، نمایندۀ بخش توسعۀ همکاری‌های دانشگاهی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، ضمن تشکر از دست‌اندرکاران همایش ابزار نمود که سازمان فرهنگ به طور مداوم و اصالتا وظیفه دارد که چنین ارتباط‌هایی را میان دانشگاه‌های داخل کشور و شخصیت‌های علمی وفرهنگی دیگر کشورها برقرار سازد و مسئولان همایش می‌توانند از تجربیات خوب سازمان در این زمینه استفاده کنند.

 

آقای معصومی اشاره کرد که ما می‌توانیم اطلاع رسانی به جامعۀ هدف شما را از طریق نمایندگی‌هایمان در کشورهای مختلف ایجاد کنیم. وی همچنین به برگزاری هفتۀ فرهنگی ایران در الجزایر در سال 92 اشاره کرد و اینکه امسال طبیعتا می‌توان انتظار داشت که هفتۀ فرهنگی الجزایر در ایران برگزار گردد.

 

پس از آن، جناب شیخ حسنی نمایندۀ مرکز ملی جهانی شدن از موضوع جلسه ابراز خرسندی کرد و به تجربۀ تجزیۀ اتحاد جماهیر شوروی و کشورهای آسیای میانه و عدم استفادۀ ایران از این فرصت اشاره نمود و اینکه اکنون می‌توان دربارۀ آفریقا با چنین اقداماتی، نقشی فعال و تأثیرگذار

 

داشت. ایشان به حمایت مالی مرکز جهانی شدن از  همایش خانواده و جهانی شدن که پیش از این در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شده اشاره کرد و قول همکاری در موضوع انتشارات همایش و نیز جلسۀ ویژۀ مربوط به ارتباط میان زبان و ادبیات و جهانی شدن را داد.

 

در ادامه، دکتر فقهی، نایب رئیس انجمن و  دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران، ضمن تشکر از برگزارکنندگان همایش به ویژگی ارتباطات فرهنگی میان کشورها اشاره نمود که از هرگونه شائبۀ سیاسی و دیپلماتیک مصون است و می‌تواند راهی مطمئن برای برقراری این ارتباط‌ها باشد. ایشان به نقش فرادانشگاهی انجمن در ایجاد ارتباط میان گروه‌های عربی با یکدیگر و با کشورهای عربی اشاره کرد. وی افزود: با توجه به جامعۀ گستردۀ مسافران و توریست های عرب می توان در نمادهای شهری زبان عربی را نیز مورد توجه قرار داد.

 

در ادامه دکتر حسینی با اشاره به اینکه قرار بود جلسه ششم مقدماتی همایش دربارۀ رمان الجزایر باشد از یکی از دانشجویان که پایان‌نامه‌اش دربارۀ رمان‌های واسینی الأعرج، یکی از میهمان ویژۀ همایش است، خواست که توضیحاتی دربارۀ رمان الجزایر و معرفی واسینی ارائه دهد.

ملیحه دائیان، دانشجوی کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات عربی نیز با اشاره‌ای گذرا به تاریخچه رمان الجزایر به معرفی و ویژگی‌های آثار واسینی الأعرج پرداخت.

 

در ادامه، دکتر مشکین فام، مسئول کمیتۀ روابط بین‌الملل انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی و دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه الزهراء ، به طور خلاصه به معرفی فعالیت‌های انجمن در داخل و خارج کشور در حوزه‌های مختلف (آموزش زبان عربی، نشست‌ها و کارگاه‌های تخصصی، همایش ادبیات معاصر الجزایر و همایش رمان و هویت) اشاره نمود.

 

وی افزود: این همایش‌ها بر اساس نیازهای موجود در جهان عرب و در ارتباط ایران با این کشورها طراحی شده و ابراز امیدواری کرد که این نشست ابزاری برای تقویت دیپلماسی عمومی کشور باشد.

 

در پایان، دکتر رسولی ابراز امیدواری کرد که دانشگاه شهید بهشتی بتواند با همکاری سازمان‌ها و نهادهای فرهنگی کشور به بهترین وجه همایش ادبیات معاصر را برگزار کند.  

 

<> 

​
	​